នៅថ្ងៃនេះ សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា អាដហុក (ADHOC) ចេញផ្សាយនូវរបាយការណ៍មួយដែលមានចំណងជើងថា « ការបន្តចោទប្រកាន់-ការចាប់ឃុំខ្លួនពលរដ្ឋ ក្នុងរឿងវិវាទដីធ្លី ការចោទប្រកាន់-ការចាប់ឃុំខ្លួន ក្នុងរឿងវិវាទដីធ្លី។ របាយការណ៍ឆ្នាំ២០២១ បានរកឃើញថា វិវាទដីធ្លីចំនួន១៦៩ករណី ដីទំហំ ៥២,៦០១.៨៧ ហិកតា ប៉ះពាល់ជនរងគ្រោះ ១៧,០៣៣ គ្រួសារ ស្មើ៦១,៤៦៩នាក់ មានជនជាតិដើមភាគតិច ១,៣៤៧ គ្រួសារ ដែលក្នុងនោះ លេចធ្លោជាងគេគឺការរំលោភដោយបុគ្គលមានអំណាច ៦៦ករណី និងបុគ្គលអ្នកមានទ្រព្យ ២៧ករណី។
របាយការណ៍នេះភ្ជាប់ជាមួយនឹងឧបសម្ព័ន្ធមួយ ដែលរៀបរាប់អំពីករណីនៃការរំលោភបំពាន ដូចជា ២៣.៦៦%នៃ១៦៩ករណី មានការចាប់ខ្លួនចោទប្រកាន់–ឃុំខ្លួន ដែល ៣៥ករណី មានជនរងគ្រោះ ១៥៧នាក់ កំពុងជាប់ បណ្តឹងអាជ្ញា ( ដាក់ក្រោមការត្រួតពិនិត្យតុលាការ ) និង ៦ករណី មានជនរងគ្រោះ ១៧នាក់ កំពុងត្រូវបានឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន ម្នាក់ធ្លាក់ខ្លួនមានជម្ងឺធ្ងន់ធ្ងរ រហូតដល់ស្លាប់ក្រោយពេលបញ្ជូនដល់មន្ទីរពេទ្យ ។
របាយការណ៍នេះ ក៏បានបង្ហាញអំពីករណីប្រជាសហគមន៍វិវាទដីធ្លីជាប់បណ្តឹងអាជ្ញា និងដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការ ដែលមានច្រើននៅខេត្តមួយចំនួនដូចជាៈ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ៤៤នាក់ ខេត្តឧត្តរមានជ័យ ២៨នាក់ ខេត្តកណ្តាល ២១នាក់ ខេត្តក្រចេះ ១៨នាក់ និងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ១៥នាក់ ។
ករណីខេត្តកណ្តាល នៅក្នុងឆ្នាំ២០២១ វិវាទដីធ្លីធំៗបានកើនឡើងខ្ពស់ មានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ ប្រើអំពើហិង្សាវាយបង្រ្កាប ចាប់ខ្លួន ឃុំខ្លួន បាញ់ប្រហារ ធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់ក្នុងពន្ធនាគារដូចជា ករណីវិវាទនៅស្រុកកណ្តាលស្ទឹងរវាងក្រុមហ៊ុនអូស៊ីអាយស៊ីធ្វើព្រលានយន្តហោះ ករណីវិវាទនៅក្នុងស្រុកស្អាងស្លាប់សកម្មជនម្នាក់ក្រោយពេលបញ្ជូនពីពន្ធនាគារដល់មន្ទីពេទ្យជ័យជំនះ និងករណីវិវាទស្រុកអង្គស្នួល កម្លាំងប្រដាប់អាវុធបាញ់រះត្រូវប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់របួសធ្ងន់ធ្លាយស្មាខាងឆ្វេង។
របាយការណ៍បានរកឃើញថា កត្តាចម្បងដែលនាំឲ្យមានការចាប់ខ្លួន-ចោទប្រកាន់-ឃុំខ្លួន ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងរឿងវិវាទដីធ្លី គឺដើម្បីបំបាក់ស្មារតីប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ដី ឲ្យពួកគាត់លែងហ៊ានប្រើសិទ្ធិ ក្នុងការទាមទារតវ់ាស្វែងរកយុត្តិធម៌ ដូចជាករណីវិវាទដីធ្លីនៅភូមិស្រែប្រាំង ខេត្តត្បូងឃ្មុំ មានការប្រើប្រាស់គ្រឿងចក្រឈូសឆាយស្រែដំណាំ បាញ់គម្រាមកំហែង ចោទប្រជាសហគមន៍ជាច្រើននាក់ និងឃុំខ្លួន ០៣នាក់ – វិវាទនៅភូមិថ្នល់បត់ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ បានចោទប្រកាប់ប្រជាសហគមន៍ ព្រមទាំងចាប់ដាក់ខ្នោះ -វិវាទនៅតំបន់ឧទ្យាជាតិរាម ខេត្តព្រះស៊ីហនុ បានប្រើកម្លាំងប្រដាប់អាវុធចម្រុះជាមួយគ្រឿងចក្ររុះរើលំនៅដ្ឋានប្រជាពលរដ្ឋ ចោទប្រកាន់ និងឃុំខ្លួនជាច្រើននាក់ – វិវាទនៅស្រុកឱរ៉ាល់ ស្រុកស្ទឹងច្រាល ស្រុកថ្ពង ខេត្តកំពង់ស្ពឺ -វិវាទដីធ្លីនៅជីខលើ ខេត្តកោះកុង ជាមួយក្រុមហ៊ុនហេងហ៊ុយអភិវឌ្ឍន៍ – វិវាទនៅភូមិបឹងឈូក រាជធានីភ្នំពេញ ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋសហគមន៍បឹងឈូកអា ។
ករណីប្រើឥទ្ធិពលអ្នកមានអំណាច-មានទ្រព្យ–ក្រុមហ៊ុន ( ខ្វះការពិគ្រោះយោបល់ជាសាធារណៈនៃគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ ) ដូចជាករណីវិវាទដីសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង នៅឃុំក្បាលរមាស ខេត្តស្ទឹងត្រែង ក្រោមរូបភាពសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចរាប់ពាន់ហិកតា – វិវាទដីនៅកោះរ៉ុង ជាមួយក្រុមហ៊ុនរ៉ូយ៉ាល់គ្រុប និងនៅឃុំបិទត្រាង ខេត្តព្រះស៊ីហនុ -វិវាទនៅស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺ -វិវាទនៅស្រុកបន្ទាយស្រី ខេត្តសៀមរាប – វិវាទនៅស្រុកកំពង់ស្វាយ ខេត្តកំពង់ធំ និងករណីយមួយចំនួនទៀតគឺ ការអនុវត្តច្បាប់មិនពេញលេញ និងលំអៀងៈ ដូចជាករណីមេឃុំមួយចំនួន ប្រកាសលិខិតមោឃភាពការចុះហត្ថលេខារបស់ខ្លួនពាក់ព័ន្ធឯកសារលិខិតស្នើសុំសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លីលិខិតស្នើសុំប្រើប្រាស់ដីធ្លី លិខិតទិញលក់ជាដើម ដោយសំអាងថា ការចុះហត្ថលេខាកន្លងមក គឺដោយពុំសូវយល់ដឹងពីច្បាប់ទម្លាប់ច្រើន ដោយឃើញពួកគេអាស្រ័យផលជាក់ស្តែង ។ មានដូចជា មេឃុំត្រែងត្រយឹង ខេត្តកំពង់ស្ពឺ – មេឃុំកកោះ ខេត្តកំពង់ធំ – មេឃុំព្រែកត្នោត មេឃុំកោះតូច មេឃុំបឹងទូ ស្រុកទឹកឈូ ខេត្តកំពត និងឃុំមួយចំនួនទៀតនៅក្នុងខេត្តកោះកុង ខេត្តមណ្ឌលគីរី ។
គោលបំណងរបាយការណ៍ ដើម្បីលើកកម្ពស់សិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋ រាល់ករណី ការចាប់ខ្លួន ចោទប្រកាន់ ឃុំខ្លួន រឿងវិវាទដីធ្លី របាយការណ៍នេះ មានគោលបំណងស្នើរាជរដ្ឋាភិបាល តុលាការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ បង្អង់បណ្តឹងអាជ្ញា
បញ្ឍប់ការចាប់ខ្លួន-ចោទប្រកាន់-ឃុំខ្លួនប្រជាពលរដ្ឋក្នុងរឿងវិវវាទដីធ្លីនៅកម្ពុជា និងដាក់ទោសទណ្ឌចំពោះរាល់ការបំផ្លិចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិផលដំណាំប្រជាពលរដ្ឋក្នុងរឿងវិវាទដីធ្លី។
សូមចុចត្រង់នេះ ដើម្បីទាញយករបាយការណ៍
|
ច្បាប់ជាតិ |
ច្បាប់/យន្តការអន្តរជាតិ |
|
– រដ្ឋធម្មនុញ្ញ៖ មាត្រា៣៨ និងមាត្រា៤៤ – ច្បាប់ភូមិបាល២០០១៖ មាត្រា៥, ៣៦, ២៥៣និងមាត្រា២៦១ – ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ៖ មាត្រា២១៨, ២៣១, ៤១១, ៤៩៥ និងមាត្រា៤០៥ – ក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ៖ មាត្រា២០៥,២១៧ និងមាត្រា២២៣ – ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់់គ្រងឃុំ-សង្កាត់៖ មាត្រា៤៣និងមាត្រា៨៤ |
– សេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស៖មាត្រា៩ និងមាត្រា១៧ – របាយការណ៍អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា – របាយការណ៍អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា – យន្តការពិនិត្យជាសកលតាមកាលកំណត់ – គណកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្ស – គណកម្មាធិការលុបបំបាត់ការរើសអើងប្រឆាំងស្រ្តី – គណកម្មាធិការប្រឆាំងទារុណកម្ម – គណកម្មាធិការសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច សង្គមនិងវប្បធម៌ |
ជាមួយគ្នានេះ របាយការណ៍ក៍មានការផ្តល់នូវអនុសាសន៍មួយចំនួន សម្រាប់ជាមូលដ្ឋានក្នុងការពិចារណារផងដែរគឺ៖
- តុលាការគប្បីប្រើប្រាស់យន្តការបង្អង់បណ្តឹងអាជ្ញាៈ បញ្ឍប់ការចាប់ខ្លួន-ចោទប្រកាន់-ឃុំខ្លួន គូរភាគីក្នុងរឿងវិវវាទដីធ្លី។ ផ្ទុយទៅវិញ ត្រូវដាក់ទោសទណ្ឌចំពោះបុគ្គល ឬភាគីណាដែលបានប្រើហិង្សាទៅរំលោភបំពាន បំផ្លិចបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិ ផ្ទះសម្បែង ផលដំណាំរបស់ភាគីម្ខាងទៀតដោយខុសច្បាប់។
- ចៅក្រមត្រូវប្រើការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន ជាជម្រើសចុងក្រោយបំផុត នៅក្នុងដំណើរការនីតិវិធី (មាត្រា២០៥ ក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ) ពិសេសករណីជម្លោះដីធ្លី ។
- អនុម័តសេចក្តីព្រាងគោលការណ៍ណែនាំជាតិ និងក្របខណ្ឌគតិយុត្ត ការប្រើប្រាស់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ការបង្រ្គាបរារាំង សកម្មភាពប្រឆាំងតវ៉ាការបណ្តេញចេញ ការផ្លាស់ទីលំនៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងរឿងវិវាទដីធ្លី ។
- បញ្ឍប់ការប្រើកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធទៅបង្រ្កាបអ្នកតវ៉ាទាមទារដោយសន្តិវិធី ដើម្បីការពារភាគីក្រុមហ៊ុននិងបុគ្គលមានទ្រព្យ-មានអំណាច ។
- ពិនិត្យការអនុវត្តន៍ អនុសាសន៍របស់គណៈកម្មាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាវិវាទដីធ្លីប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ ។
- ក្រសួងពាក់ព័ន្ធតុលាការ គណៈកម្មការដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីពន្លឿន និងពង្រឹងការដោះស្រាយបញ្ចប់វិវាទដីធ្លីដែលនៅកកស្ទះឲ្យបានឆាប់រហ័ស មានតម្លាភាព យុត្តិធម៌ និងមិនលំអៀង ។
- ពង្រឹង និងពិនិត្យវាយតំលៃលើសមត្ថភាព និងចំណេះដឹងរបស់មន្រ្តីពាក់ព័ន្ធ និងផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់ពួកគាត់ក្នុងការផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់គូរភាគី ។
- ត្រួតពិនិត្យវាយតម្លៃលើការអនុវត្តតួនាទីរបស់មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធក្នុងការដោះស្រាយវិវាទដីធ្លី ដាក់ពិន័យ និងអនុវត្តច្បាប់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់ ។
សូមចុចត្រង់នេះ ដើម្បីទាញយករបាយការណ៍
សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទាក់ទង ៖
លោក ស៊ឹង សែនករុណា អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា (អាដហុក)
ទូរស័ព្ទ : ០៨៦ ៣២៤ ៦៦៦ / ០១៦ ៦៦ ២៦ ៤៥
