សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន
គណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្ម សូមស្វាគមន៍ចំពោះការវិវឌ្ឍថ្មីក្នុងសំណុំរឿង០០៣ និងសំណុំរឿង០០៤
ភ្នំពេញ ថ្ងៃទី៥ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៥
គណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្មនៃអង្គការ-សមាគម ការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CHRAC) ជាសម្ព័ន្ធនៃសមាគម អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលចំនួន២១ ដែលកំពុងធ្វើការលើវិស័យសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋ សូម ស្វាគមន៍ចំពោះសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ លោក ម៉ាក ហាម៉ុន នៃអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា បានដាក់ជនសង្ស័យចំនួនពីររូបក្នុងសំណុំរឿង០០៣ និងសំណុំរឿង០០៤ ស្ថិតក្រោមការពិនិត្យដោយកំបាំងមុខ។
លោក មាស មុត ជាអតីតមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងទឹកខ្មែរក្រហម និងជាជនសង្ស័យក្នុងសំណុំរឿង០០៣ ត្រូវបានដាក់ឲ្យស្ថិតក្រោមការពិនិត្យដោយកំបាំងមុខពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ការបំពារបំពានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើអនុសញ្ញាទីក្រុងហ្សឺណែវឆ្នាំ១៩៤៩ និងអំពើមនុស្សឃាត ដែលបានប្រព្រឹត្តនៅទីតាំងឧក្រិដ្ឋកម្មមួយចំនួនដែលរួមមាន មន្ទីរសន្តិសុខវត្តឥន្ទញាណ កំពង់សោម មន្ទីរសន្តិសុខ ស-២១ ក្នុងក្រុងភ្នំពេញ ក្រចេះ និងបានប្រព្រឹត្តលើជនជាតិវៀតណាម ជនជាតិថៃ និងជនបរទេសផ្សេងទៀតនៅលើដែនសមុទ្រ និងនៅលើកោះ ដែលកម្ពុជាបានអះអាងថាស្ថិតក្រោមអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន។ លោក ស្រី អ៊ឹម ចែម ជាអតីតមេបញ្ជាការស្រុកខ្មែរក្រហម និងជាជនសង្ស័យក្នុងសំណុំរឿង០០៤ ត្រូវបានដាក់ឲ្យស្ថិតក្រោមការពិនិត្យដោយកំបាំងមុខពីបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងមនុស្សឃាត ដែលបានប្រព្រឹត្តនៅមន្ទីរសន្តិសុខភ្នំទ្រយោង និងការដ្ឋានស្ពានស្រែង ដែលទីតាំងទាំងពីរគឺស្ថិតក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។
គណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្ម សូមគាំទ្រទាំងស្រុងចំពោះកិច្ចស៊ើបសួរដែលកំពុងបន្តនៃសំណុំរឿង០០៣ និង ០០៤ និងសូមស្វាគមន៍ចំពោះការវិវឌ្ឍថ្មី ដែលចៅក្រម ហាម៉ុនកំពុងធ្វើឆ្ពោះទៅការបញ្ចប់កិច្ចស៊ើបសួរ។ ទោះបីយ៉ាងណា គណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្ម នៅតែមានក្តីបារម្ភខ្លាំងចំពោះការមិនឯកភាពដែលបន្តរវាងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ និងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិលើដំណើរការស៊ើបសួរ និងការបដិសេធនៃភាគីជាតិដើម្បីគាំទ្រដល់កិច្ចស៊ើបសួរ។
កិច្ចស៊ើបសួរនៃសំណុំរឿង០០៣ និង០០៤ បានជួបប្រទះការលំបាកតាំងពីលើកដំបូងនៃការចាប់ផ្តើមសំណុំរឿងក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៩។ ផ្ទុយពីគោលការណ៍លទិ្ធប្រជាធិបតេយ្យស្តីពីឯករាជ្យភាពតុលាការ និងការបែងចែកអំណាចដាច់ពីគ្នា សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្សេងទៀត បានធ្វើសេចក្តីប្រកាសជាសាធារណៈតាំងពីដំបូងថា សំណុំរឿងដែលក្រៅពីសំណុំរឿង០០២ គួរកុំដំណើរការ។ នៅ អ.វ.ត.ក នេះគឺជាការប៉ុនប៉ងជ្រៀតជ្រែកដល់កិច្ចស៊ើបសួរ ដែលបាននាំឲ្យមានទំនាស់បន្តបន្ទាប់រវាងភាគីជាតិ និងភាគីអន្តរជាតិ ហើយនាំឲ្យមានការលាលែងពីតំណែងរបស់អតីតសហចៅក្រមអន្តរជាតិចំនួនបីរូប និងនាំឲ្យមាន “ការបញ្ចប់” កិច្ចស៊ើបសួរនៃសំណុំរឿង០០៣ ដែលក្រោយមកត្រូវបានបើកកិច្ចស៊ើបសួរឡើងវិញដោយសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ។ បន្ទាប់ពី សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិបច្ចុប្បន្នលោក ម៉ាក ហាម៉ុន បានកាន់ការងារស៊ើបសួរប្រហែលពីរឆ្នាំកន្លងមក លោក និងសមភាគីជាតិរបស់លោក គឺលោក យូ ប៊ុនឡេង បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍សំដែងភាពមិនឯកភាពគ្នាលើភាពចាំបាច់ដើម្បីធ្វើកិច្ចស៊ើបសួរបន្ថែមក្នុងសំណុំរឿង០០៣[1]។ គណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្ម បានលើកឡើងពីការជាប់ទាក់ទិននៃការជំទាស់ របស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងឱកាសផ្សេងៗ ដែលនាពេលថ្មីៗក្នុងរបាយកាណ៍សង្គមស៊ីវិលទៅកាន់គណៈកម្មាធិការ សិទិ្ធមនុស្សកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៥។[2]
ទោះបីជាកិច្ចស៊ើបសួរក្នុងសំណុំរឿង០០៣ និង០០៤ របស់លោកចៅក្រម ហាម៉ុន បានត្រូវបានរារាំងដោយសមភាគីជាតិរបស់លោក និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏ដោយ[3] ក៏វាលេចឡើងយ៉ាងច្បាស់ដល់អ្នកអង្កេតការណ៍ថា ចៅក្រម ហាម៉ុន មិនបានទទួលការគាំទ្រផ្នែកសម្ភារៈណាមួយពីសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិលោក យូ ប៊ុនឡេង ទេ។ ដោយសារតែ កង្វះការគាំទ្រនេះ ចៅក្រម ហាម៉ុន មិនអាចកោះហៅជនសង្ស័យមកបង្ហាញចំពោះមុខ អ.វ.ត.ក ដែលបានធ្វើឲ្យគាត់គ្មានជម្រើសណាផ្សេងក្រៅពីដាក់ មាស មុត និង អ៊ឹម ចែម ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យដោយកំបាំងមុខ។ គណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្ម សូមសំដែងក្តីបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះការខ្វះកិច្ចសហការដែលបន្តពីខាងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិ ដែលបណ្តាលឲ្យមានភាពមិនស៊ីសង្វាក់ខាងនីតិវិធីនឹងសំណុំរឿង០០១ និង០០២ ដែលជនសង្ស័យបានត្រូវចាប់ខ្លួន និងដាក់ក្នុងមន្ទីរឃុំឃាងបណ្តោះអាសន្ននៅខណៈពេលដែលបទចោទបានត្រូវធ្វើឡើងប្រឆាំងនឹងពួកគាត់។
ផ្អែកតាមការពិចារណាទាំងនេះ គណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្ម សូមសំដែងទស្សនៈរបស់ខ្លួនដូចខាងក្រោម៖
(១) គណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្ម សូមស្វាគមន៍ចំពោះការវិវឌ្ឍទៅមុខដែលសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិកំពុងធ្វើក្នុងសំណុំរឿង០០៣ និង០០៤ និងលើកទឹកចិត្តឲ្យចៅក្រម ហាម៉ុន ចាត់ការស៊ើបអង្កេតដោយគោរពសិទ្ធិរបស់ភាគីទាំងអស់ឲ្យបានពេញលេញ។
(២) គណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្ម សូមអំពាវនាវជាបន្ទាន់ដល់ខាងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតជាតិឲ្យសហការជាមួយភាគីអន្តរជាតិ និងឲ្យផ្តល់ការគាំទ្រចាំបាច់ទាំងឡាយសម្រាប់ការបញ្ចប់កិច្ចស៊ើបសួរ។ ចៅក្រម យូ ប៊ុនឡេង គឹស្ថិតក្រោមកាតព្វកិច្ចដើម្បីធ្វើការសម្រេចចិត្តលើការបញ្ចប់កិច្ចស៊ើបសួរ បន្ទាប់ពីត្រួតពិនិត្យលើភស្តុតាងអង្គហេតុដោយប្រុងប្រយ័ត្ន និងដោយផ្អែកលើការពិចារណអង្គច្បាប់តែមួយគត់។
(៣) គណៈកម្មាធិការប្រព្រឹត្តិកម្ម សូមរម្លឹកដល់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចំពោះការប្តេជ្ញារបស់ខ្លួនដែលបានធ្វើទៅកាន់គណៈកម្មាធិការសិទិ្ធមនុស្ស ដើម្បីឲ្យសំណុំរឿង០០៣ និង០០៤ ដំណើរការបានដោយមិនមានការជ្រៀតជ្រែកណាមួយ និងសូមអំពាវនាវដល់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឲ្យបញ្ឈប់ការប៉ុនប៉ងណាមួយដែលមានឥទ្ធិពលលើលទ្ធផលនៃកិច្ចស៊ើបសួរក្នុងសំណុំរឿង០០៣ និង០០៤។
សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមទំនាក់ទំនងមកកាន់៖
– លោក សុក សំអឿន ប្រធានសម្របសម្រួល CHRAC ទូរស័ព្ទលេខៈ 092 698 345
– លោក ឡាត់ គី ប្រធានកម្មវិធីសាលាក្តីខ្មែរក្រហម
និងដីធ្លី នៃអង្គការ ADHOC ទូរស័ព្ទលេខៈ 012 828 411
– លោក រុន សារ៉ាយ នាយក នៃអង្គការ LAC ទូរស័ព្ទលេខៈ 012 838 341
– លោក យង់ គឹមអេង ប្រធាន នៃអង្គការ PDP Center ទូរស័ព្ទលេខៈ 016 828 211
– លោកស្រី សិទ្ធិ ហុងអៀង ប្រធាន នៃអង្គការ KYA ទូរស័ព្ទលេខៈ 017 788 955
– លោក សួន ប៊ុនស័ក្តិ ប្រធាន លេខាធិការដ្ឋាន CHRAC ទូរស័ព្ទលេខៈ 092 344 357
[1] សារព័ត៌មាន ឌឺខែមបូឌា ដេលី, “Judges at Odds Over Future of War Crimes Investigation” ចុះថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៣
[2] របាយការណ៍សង្គមស៊ីវិលកម្ពុជា ស្តីពី “ការអនុវត្តនៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ”
[3] Open Society Justice Initiative, Recent Developments at the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia (March 2013) http://osf.to/1gOI1SZ
